Okhuysen Proefpanel: De vele gezichten van grenache

Job: “Met het thema ‘onbegrepen wijnen’ in het achterhoofd heb ik voor grenache gekozen. Veel mensen zijn bekend met de bombastische stijl van châteauneuf-du-pape, maar er zijn heel veel andere stijlen grenache. De druif is nu in opkomst, mede omdat hij goed bestand is tegen warmte. Hij doet het fantastisch in Zuid-Frankrijk en Spanje, waar hij garnacha heet. Het grote publiek moet deze wijnen nog ontdekken. De bekendste is grenache noir, maar je hebt ook grenache gris, grenache blanc en de zeldzame garnacha peluda. Van wit tot rood en van droog tot zoet: vandaag proeven we alle stijlen. Elke wijn bestaat uit minstens 80% grenache.” Aan tafel zien we twee nieuwe gezichten: sommelier Steijn Eckmann, met op zijn cv restaurants zoals Olivijn* en 212**. Sinds mei is hij hoofdsommelier bij Ratatouille* in Haarlem. Schuin tegenover hem zit Amara Peters, stagiair extraordinaire bij Okhuysen. Met haar WSET-3-diploma op zak beschikt Amara op jonge leeftijd al over veel wijnkennis.

Fluisteren

Job schenkt de eerste twee wijnen in. Steijn, strak in pak, bijt het spits af. “Wijn een is aromatisch, bloemig, en heeft iets van thee. Rooibos, kamille, die hoek. Een krachtige stijl, met droppige, aardse tonen.” Vera: “Een fijne zoutige mineraliteit. Alles is mooi in balans.” Milton stemt daarmee in. “Dat is typisch voor witte grenache. Geen puntige zuren, maar een zoutigheid die zich mengt met de zuren, zodat het samen één geheel wordt.” Tobias: “Een mooi totaalplaatje. Complex, met bijenwas, tijm en florale tonen.” Wijn twee, Amara neemt het woord. “De neus is wat gesloten, maar er komt iets warms doorheen. Iets rijps, wat me aan meloen doet denken. En dan in de mond wat appelzuren en bloemetjes.” Tobias: “Wijn twee is inderdaad wat ingetogen. Misschien mist hij wat intensiteit?” De onthulling. Wijn een is de Dame Blanche van Terre des Dames uit de Languedoc, wijn twee de Bellmunt Blanco van Mas d’en Gil uit Priorat. Wijn een scoort breed goed, wijn twee zorgt voor verdeeldheid. Vera springt in de bres: “Ondanks dat je bij de priorat een beetje moet zoeken, kan ik die subtiliteit juist erg waarderen. Dit trekt mijn aandacht, hier word ik door aangetrokken. Een wijn die fluistert.”

Bloednerveus

Door naar de volgende flight. Vera: “Rode grenache. Mijn guilty pleasure!” Maar is wijn drie wel rood? Je kan er makkelijk doorheen kijken. Femke: “Wijn drie is romig, als een aardbeienyoghurt. Bosvruchten, een gedroogd takje, en het doet me zelfs een beetje denken aan de rode dropfruit-duo, waar ik gek op ben. Een vriendelijke zomerwijn.” Steijn: “Wat vinden jullie van de temperatuur? Hij is wat fris.” Milton: “Energie en drinkplezier zijn heel belangrijk bij deze wijn. Daarom snap ik deze temperatuur wel”. Job kijkt ons veelbetekenend aan en laat de fles zien: La Goudie van Domaine de la Rectorie. “Je kunt deze wijn interpreteren als lichtrood, maar de wijnmaker noemt het rosé, en adviseert een serveertemperatuur van 10-12 graden. Helaas worden mensen in Nederland bloednerveus als je dit rosé noemt. Het is een hardnekkige misvatting dat rosé een bleke kleur moet hebben. Noem je dit lichtrood, dan loopt iedereen ermee weg. Maar welk label je er ook op plakt, dit is echt te gek."

Wijn vier. Het glas wordt bestudeerd: ja, deze is echt rood. Vera: “Krokant fruit! Niet zo’n overdaad aan gedroogd fruit. Dít is wat ik wil bij grenache!” Tobias: “De smaak heeft iets van bloedsinaasappel, een campari-achtig randje. Heerlijk. De tannines zijn wat korrelig, en dat geeft een hele fijne structuur. Een heel complete wijn, dit.” Milton: “Appelstroop, rozenblad, potpourri. Dit is spannend en tegelijkertijd gebalanceerd.” Als blijkt dat dit de scherpst geprijsde wijn is van de proeverij, neemt het enthousiasme nog meer toe. Het is de Almodí Roure Negre, gemaakt door Joan Arrufí van Altavins uit Terra Alta in Catalonië. De druif is ‘garnacha peluda’, oftewel harige grenache. De haartjes op het blad zorgen ervoor dat de druivenstok meer vocht vasthoudt, wat weer een lager alcoholpercentage tot gevolg heeft. Ideaal dus voor warme, droge gebieden.

Stijlverschil

De glazen worden nogmaals gevuld, Steijn is aan het woord. “Wijn vijf is krachtig, en heeft best wat bitters. Cacao, aardse tonen, gedroogd fruit en rode peper. Dit is een robuuste stijl. Naarmate hij wat langer in het glas zit, ga je meer dingen opmerken. De bloemige aroma’s bijvoorbeeld. Dit is lekker spicy.” Vera: “Warm en vullend. Rokerig, vlezig en complex. Een wijn die best nog even kan liggen.” Tobias: “Heel goed gemaakt. Dit komt uit de Zuid-Rhône, denk ik.” Milton: “Ik zou dit sowieso wat koelen. Dan komt het fruit meer naar voren.” Job: “Ietsje koelen is sowieso een goed idee bij grenache. Dat voorkomt dat de wijn log wordt.” Wijn zes. Tobias: “Dit is echt compleet het tegenovergestelde van wijn vijf. Bessenyoghurt, heel gul fruit, sappige zuren – wat ik verrassend vind bij grenache – en daardoor is hij heel drinkbaar. Ik krijg meteen allemaal ideeën voor combinaties met gerechten die we bij Parlotte serveren. Kalfswang bijvoorbeeld…”

Amara: “Veel fruit. Cassis, maar ook iets aards. En een frisse kruidigheid. Een totaal andere stijl.” Job: “Deze wijnen zijn inderdaad heel verschillend van stijl. Ik wil hier de veelzijdigheid van grenache laten zien. Tobias heeft gelijk, wijn vijf komt uit Rasteau in de zuidelijke Rhône. Wijnmaakster Madeline Ferran is nog jong en maakt echt topwijnen. Ze is de boel aan het overnemen van haar vader Gilles. Een wijn die altijd veel punten scoort. Wijn zes is La Dula, van Sandra Bravo van Sierra de Toloño. Hele oude stokken garnacha, van hoger gelegen wijngaarden in het noorden van Rioja, waar er nog wat Atlantische invloed is. Vandaar die frisheid. Lichte extractie, mooi fruit… Dit is echt precies wat ik zelf zoek in grenache. Of ja, garnacha dan.” Vera: “Deze vind ik ook al jaren écht lekker.”

Niet plakkerig

Wijn zeven en acht worden ingeschonken. In het linkerglas zien we een amberkleurige gloed. Wijn acht, rechts, is intens donkerpaars. We zijn bij de zoete wijnen aanbeland. De aroma’s van wijn zeven zijn zó complex dat we een tijdje bezig zijn om ze te bespreken. Tobias: “Amandel, hazelnoot, roggebrood, specerijen…” Steijn vult aan: “Karamel, honing, hooi, speculaaskruiden, honeycomb-snoepjes. Ja, dit is echt megalekker.” Milton: “Het wordt nergens snoeperig of plakkerig. Er zit een hartige laag in die maakt dat je bijna vergeet dat het zoete wijn is. Je kan dit makkelijk serveren bij een gerecht met paddenstoelen of kip.

Hier hoeft geen dessert bij. Daarom zeg ik vaak: laten we zoete wijn gewoon zoete wijn noemen, en niet dessertwijn. Die naam is te beperkt.” Job onthult wat het is: Rivesaltes Ambré, een versterkte zoete witte wijn, die maar liefst twintig jaar op houten vaten heeft gerijpt. Job: “Daar komt die amberkleur vandaan, en natuurlijk al die complexe aroma’s.” Het is de grote winnaar van de proeverij; een unicum voor een dessertwijn – ahem, sorry Milton, een zoete wijn. Dan bespreken we wijn acht. Amara: “Een spel van zoet en zuur.” Steijn knikt instemmend: “Die zuren maken het nóg makkelijker om van deze wijn te genieten.” “Hier wil ik een brownie bij,” aldus Femke. Milton merkt op dat de wijn een geconcentreerd zoetje heeft, maar dat er ook een zekere luchtigheid omheen hangt. Job: “Dit is de Banyuls Cuvée Thérèse Reig van Domaine de la Rectorie, dezelfde producent als de Goudie rosé. De stijl heet ‘rimage’, en is vergelijkbaar met ruby port, alleen dan iets lager in alcohol.” Tobias: “Je denkt bij grenache toch vooral aan droog rood, maar er is natuurlijk onwijs veel variëteit en diepgang, al die verschillende stijlen van vandaag…” Milton: “Grenache is gewoon echt alles.” En zo is het.