Terwijl ik er voor het eerst naar luisterde, moest ik vol teleurstelling bekennen dat ik er niets aan vond. Maar de cd had 20 euro gekost, veel geld, verdiend met mijn krantenwijk. Daarom bleef ik er toch naar luisteren. Na een aantal luisterbeurten gebeurde er iets magisch: ik begon de muziek te begrijpen, leuk te vinden. De schuivende ritmes, atypische melodieën, de omlaag gestemde gitaren… Erg toegankelijk was het niet, maar opeens snapte ik het, voelde ik het. Vandaag de dag, meer dan twintig jaar later, is het nog steeds één van mijn favoriete albums.
Deze ervaring heeft mij geleerd over verworven smaak, of ‘acquired taste’, zoals de Britten zo mooi zeggen. Sommige dingen zijn direct leuk of lekker. Denk aan zoet eten, een romantische komedie, of popmuziek. Als je de nieuwe single van Taylor Swift hoort, zing je vanaf het tweede refrein al mee. Het is licht verteerbaar, volgt bekende patronen, en is mede daarom populair bij een breed publiek (ik moet bekennen dat ik ook graag naar haar muziek luister). Sommige andere dingen moet je leren waarderen. Denk bijvoorbeeld aan jazz, abstracte kunst, olijven, bittere smaken… Welk kind houdt er nu van witlof, spruitjes of pure chocolade? Ook koffie en bier moeten de meeste mensen ‘leren drinken’; we moeten de smaak ervoor ‘verwerven’. Uit onderzoek blijkt dat verworven smaken vaak meer beklijven. Dat is ook wel begrijpelijk, want dingen die een verworven smaak vereisen zijn meestal veelzijdig en complex, waardoor we er steeds iets nieuws in kunnen ontdekken.
Sommige wijnen vragen meer van ons, maar geven ook veel terug
In de wereld van wijn speelt verworven smaak een belangrijke rol. Veel van ’s werelds mooiste wijnen zijn niet per se de meest toegankelijke. Iemand die net begint met het ontdekken van wijn zal misschien niet zo snel kiezen voor een dolcetto, met zijn bitters en tanninen, of een txakolina, met zijn hoge zuurgraad. Toch zijn dit juist wijnen waar veel liefhebbers een grote waardering voor ontwikkelen. Ze zijn wat excentriek, maar bieden een unieke ervaring. Ze vragen meer van ons, maar geven ook veel terug. Sommige wijnen kunnen we al direct waarderen, maar tonen pas na herhaaldelijke blootstelling een diepere onderliggende schoonheid. Neem de Saumur Champigny van Roches Neuves. De eerste keer dat ik deze wijn proefde, vond ik hem ‘gewoon’ lekker fruitig. Maar hoe vaker ik hem proef, hoe meer ik geïntrigeerd raak door de subtiele balans tussen fruit, aardsheid en opgewekte florale tonen. Het blijft een ontdekkingsreis. Ik wil natuurlijk niet zeggen dat je voor alles vanzelf een smaak ontwikkelt door het vaak te proberen. Dat klinkt meer als hersenspoeling. Maar sommige muziek, wijn en kunst verdienen net dat beetje extra inspanning van onze kant, want ze hebben de potentie om onze wereld groter en rijker te maken.
Max Funcke is vinoloog, wijnadviseur bij Okhuysen en geeft in die hoedanigheid ook wijnproeverijen en -cursussen.
