Er zijn in de wereld maar weinig wijnregio’s waar de variatie zo groot is als in de Languedoc. De verscheidenheid aan bodemsoorten, klimaten en druivenrassen is enorm in deze streek, waar net zo goed eenvoudige cépagewijnen (wijnen gemaakt van een enkele druivensoort) vandaan komen als hoogwaardige assemblagewijnen die zich kunnen meten met de top van de wereld. De streek is eigenlijk al een hele tijd volop in ontwikkeling, maar de laatste jaren lijkt dit in een stroomversnelling te zijn geraakt. Nieuwe herkomstgebieden ontpoppen zich razendsnel. Daarnaast hebben een paar appellations een ware cultstatus verworven en daarmee de rest van de regio naar boven getrokken. De meest treffende voorbeelden hiervan zijn Pic-Saint-Loup en Terrasses de Larzac: wijnen uit deze gebieden zijn tegenwoordig zeker geen koopjes meer.
Toch blijft de Languedoc over het algemeen een snoepwinkel voor veel sommeliers en wijnliefhebbers. Want er valt hier nog altijd van alles te ontdekken; wijnen van hoge tot zeer hoge kwaliteit voor fantastische prijzen. Het enige wat ze tegen hebben, is hun herkomst – of vooral: de reputatie daarvan. Nog altijd staat de Languedoc in de ogen van veel consumenten gelijk aan goedkope bulkwijn.
Ooit was het gebied de wijnschuur van Frankrijk, waar voor Franse soldaten goedkope pinard werd geproduceerd. Niet per se lekker, wel zeer goedkoop. Een deel van de wijngaarden in de Languedoc dient nog altijd het doel van het maken van goedkope volumewijnen. Maar steeds meer producenten proberen de ideale omstandigheden ten volste te benutten. Zij kiezen voor druiven die het best aangepast zijn aan de heersende omstandigheden, die goed bestand zijn tegen de warmte en zon. Voor rood zijn dit vaak syrah, grenache, mourvèdre en steeds vaker ook carignan. Voor wit roussanne, marsanne, grenache blanc, clairette, vermentino en bourboulenc.
De goedkope bulkwijnen komen van de wijngaarden in de vlaktes, die gemakkelijk (machinaal) te bewerken zijn en waar irrigatie vaak noodzakelijk is. De betere wijngaarden, waar de serieuzere wijnen vandaan komen, liggen op de hellingen, de coteaux. Deze zijn moeilijker te bewerken en daardoor ook kostbaarder. Lange tijd waren veel van deze wijngaarden maar moeilijk economisch rendabel te krijgen en nog altijd is dat voor veel boeren een probleem. Zeker wanneer zij ook duurzaam of biologisch willen werken, waarmee de rendementen kleiner worden en de kosten per fles verder stijgen. Maar met een groeiende reputatie van (een deel) van het gebied wordt het langzaam maar zeker mogelijk om een enigszins rendabel wijnbedrijf te hebben voor kleinere boeren met een focus op kwaliteit.
Met bijna 225.000 hectare wijngaard is de Languedoc een van de grootste wijngebieden ter wereld. Niet zo raar natuurlijk dat er dan ook een grote variatie is in kwaliteit. Ongeveer een derde van het oppervlak is gecontroleerd herkomstgebied. Met relatief makkelijke groeiomstandigheden en weinig ziektes in de wijngaarden, is het vanzelfsprekend dat steeds meer wijnboeren hier biologisch gaan werken. In sommige herkomstgebieden is dit zelfs verworden tot de standaard. Een andere positieve ontwikkeling is dat de wijnen in de Languedoc de laatste jaren aan verfijning winnen. Tien jaar geleden dachten veel producenten nog dat kwaliteit samenging met overrijpheid, extractie en eikenhout. Inmiddels probeert men zich te onderscheiden op basis van het specifieke karakter van de terroir en zijn zuiverheid en balans de sleutelwoorden voor kwaliteit geworden. Een teken dat deze prachtige streek in het zuiden van Frankrijk aan zelfvertrouwen heeft gewonnen en uit de schaduw kruipt van de andere Franse wijngebieden.
Cabardès
In het uiterste noordwesten van de Languedoc ligt het herkomstgebied Cabardès. Het is zeker een van de minder bekende appellations uit de Languedoc en de wijnen die hier vandaan komen zijn ook enigszins afwijkend. Cabardès ligt op een steenworp afstand van de citadel van Carcassonne, de bekende vestingstad en toeristische trekpleister van de regio. De wijngaarden hebben hier te maken met diverse invloeden. Ze zijn gelegen aan de voet van de Montagne Noire, in het zuiden liggen de Pyreneeën en in het noorden het Massif Central. Winden waaien hier vanuit het oosten en het westen, met zowel mediterrane als Atlantische invloeden. Hierdoor vind je hier zowel druiven uit het zuidwesten van Frankrijk zoals cabernet, merlot en malbec, als de mediterrane druiven syrah en grenache. Hetzelfde geldt voor de witte druiven, waarbij ook chardonnay een belangrijke rol speelt. Maar alhoewel naast rode ook uitstekende witte wijnen worden gemaakt, bestaat het beschermde herkomstgebied (AOP) alleen voor rode wijn (en rosé). De witte wijnen vallen hier onder de IGP Pays d’Oc.
Château de Pennautier
De familie De Lorgeril bezit hier al vierhonderd jaar het prachtige in 1620 gebouwde Château de Pennautier, waar ook al in een vroeg stadium wijn werd geproduceerd. Ze zijn daardoor een van de oudste nog bestaande wijnproducenten van Frankrijk. Historisch was er een band met het Franse koningshuis: de wijnen van Pennautier werden dan ook aan het hof in Versailles geschonken. Pennautier is vandaag de dag verreweg de belangrijkste producent en trekker van de regio. Al vele jaren geleden begonnen zij zich sterk te maken voor de productie van kwaliteit. Zo beplantten zij opnieuw de verlaten wijngaarden op de zonrijke hellingen van de Montagnes Noires op een hoogte tussen de 240 en 360 meter. De ligging en de kalkrijke kleigrond zijn hier zeer interessant.
Saint-Chinian
Het gebied van Saint-Chinian is gelegen op de zuidelijke uitlopers van de Cévennen en omvat maar liefst twintig dorpen die één van de grote cru’s van de Languedoc produceren. De AOP bestaat voor zowel rood, wit als rosé, waarin zeer nauwkeurig het gebruik van het soort druiven en de verhoudingen staat vastgelegd. Voor rode wijn en rosé zijn de toegestane druiven carignan, cinsault, grenache, lledoner pelut, mourvèdre en syrah. Voor wit grenache blanc, marsanne, roussanne, vermentino, bourboulenc, carignan blanc, clairette en macabeu. Er heerst hier een typisch Languedoc-klimaat, waar zon en wind het beeld bepalen. De zomers zijn warm en droog, terwijl de (beperkte) neerslag hoofdzakelijk valt in de herfst en de lente.
Het landschap is heuvelachtig met afwisselend garrigues, bossen en wijngaarden. De streek wordt in tweeën gesplitst door de rivieren Orb en Vernazobre. In het noorden bestaat de bodem vooral uit verweerd leisteen en zandsteen. Deze lichtere, waterdoorlatende bodem brengt elegante, frisse wijnen voort die jong al goed gedronken kunnen worden. In het zuidelijke deel bestaat de bodem uit kalkrijke klei, waar de wijnen wat krachtiger zijn en gebaat bij wat flesrijping.
Domaine des Jougla
Een van de beste producenten en al vele decennia een van de vaste waarden in Saint-Chinian is het Domaine des Jougla. Al in 1982 neusden wij rond in Saint-Chinian en ontdekten in het stadje Prades sur Vernazobre het familiedomein Des Jougla. Het ligt in het hart van de regio Saint-Chinian. De wijngaarden van de familie Jougla hebben een gevarieerde bodem, wat bijdraagt aan de complexiteit van de wijnen. Het was Alain die het bedrijf in de jaren tachtig op de kaart zette, maar inmiddels heeft dochter Laurence het stokje van hem overgenomen.
Pézenas
Pézenas is een prachtig oud stadje gelegen tussen de steden Béziers en Montpellier. Iets ten noorden van het plaatsje liggen hier de wijngaarden van Esprit de la Fontaine van de zeer kundige wijnmaker Jean-Claude Zabalia. Uniek aan de plek is de diepe schistbodem die elders in de Languedoc niet voorkomt, maar die gelijkenis vertoont met de befaamde llicorellagrond in Priorato in Spanje. Jean- Claude zat al ruim dertig jaar in het vak toen hij, altijd op zoek naar bijzondere terroirs in de Languedoc, in 2011 op de hooggelegen akkers dicht bij het lieflijke dorpje Cabrières stuitte. Gelegen tegenover de vulkaan Pic de Vissou bevinden de wijngaarden zich op maar liefst driehonderd tot vierhonderd meter hoogte. En dat is bijzonder in deze regio. Omringd door eiken- en kastanjebomen profiteren de biologisch bewerkte wijnstokken volop van de verkoelende wind en koesteren zij de zon, die zo’n 220 dagen per jaar aanwezig is.
Gecontroleerde herkomst
Een van de recente veranderingen in de Languedoc is de sterke opkomst van kwaliteitsregio’s die voorheen onder Coteaux du Languedoc vielen en nu hun eigen herkomstbenaming kregen. Dus moest er wat orde op zaken worden gesteld. Zo werd de AOC Coteaux du Languedoc afgeschaft, werd de algemene appellation Languedoc ingevoerd en ontstond er een aantal nieuwe appellations met aan Languedoc de toevoeging van hun geografische benaming. Zoals Languedoc-Pézenas en Languedoc-Montpeyroux. Een streek als Saint-Chinian werd richting het oosten uitgebreid, tot aan Faugères. Terre des Dames van Lidewij van Wilgen valt precies in dit gebied. Lidewij zelf twijfelt erg of ze Saint-Chinian op haar etiketten wil hebben, ondanks de hogere rangorde, omdat Languedoc bij de consument meer bekendheid geniet.
Terre des Dames
Een aantal jaar geleden moest Lidewij van Wilgen noodgedwongen de naam van haar domein Mas des Dames wijzigen omdat ze werd aangeklaagd door een domein met de naam Mas de la Dame. Haar dochters kwamen met een nieuwe naam: Terre des Dames. Want, zo vonden de drie dames, het land – terre – waarmee ze vergroeid zijn, is eigenlijk nog belangrijker dan het huis – mas. Het succes van Lidewij en haar wijnen leed gelukkig niet onder de naamswijziging. De achttiende-eeuwse wijnboerderij is omringd door veertien hectare wijngaard in de heuvels. De wijngaarden bestaan uit kleine percelen, omringd door een natuurlijke begroeiing van eiken, pijnbomen en geurige kruiden. Deze begroeiing zorgt voor een natuurlijk evenwicht en beschermt de stokken tegen ziekten. Lidewijs filosofie is dan ook om met biologische wijnbouw en het zo min mogelijk ingrijpen in de natuur, evenwichtige, elegante en pure wijnen te maken.
Corbières
De grootste appellation in de Languedoc is de Corbières. Het gebied loopt van de poorten van Carcassonne tot de stranden van Leucate, tussen de uitlopers van de Pyreneeën, de voet van de Montagne Noire en de Middellandse Zee. Het gebied is zeer heuvelachtig en behoorlijk onherbergzaam. De bodem kent veel variatie en levert elf verschillende terroirs op: Lézignan, Montagne d’Alaric, Serviès, Boutenac, Sigean, Quèribus, Termenès, Saint-Victor, Durban, Fontfroide en Lagrasse. Er zijn flinke klimatologische verschillen tussen deze elf subgebiedjes en ook de hoogte van de wijngaarden speelt een rol in alle verschillende stijlen van wijnen die hier vandaan komen. Corbières is daarmee een moeilijk te vatten gebied waar zowel matige volumewijnen als topwijnen worden geproduceerd. Tot die laatste categorie behoort Château Beauregard Mirouze.
Château Beauregard Mirouze
Als wijninkoper kom je soms op plekken waar je je direct thuis voelt. Een adembenemend landschap, een indrukwekkend op de heuvel gelegen kasteel, een familiale boerderij, kleine, verstopte wijngaarden omringd door stukken bos en garrigues, een warm welkom van bevlogen en kundige wijnmakers en bovenal een serie waanzinnige wijnen. Château Beauregard Mirouze heeft het allemaal. Karine en Nicolas Mirouze, beiden met een ingenieursachtergrond, belanden na hun studie in Parijs. Na enige jaren besluiten ze terug te keren naar het eeuwenoude familiedomein van Nicolas in Zuid-Frankrijk om hun droom waar te maken. Beauregard Mirouze ligt op een unieke plek in de Corbières, in het ruige Fontfroidemassief, een verwijzing naar de aanwezige bronnen met koud water die het koelere microklimaat bepalen. De natuur staat hier al zeven generaties centraal, de wijnen zijn sinds 2010 officieel biologisch gecertificeerd. De prijs-kwaliteitverhouding van hun wijnen is ongeëvenaard!
Le Vin de Pays le plus cher du monde
Was Aimé Guibert een visionair of werd hij per toeval de man die de Languedoc opschudde uit een lange winterslaap? Guibert had in ieder geval de tijd mee. Met zijn doortastende persoonlijkheid, en het feit dat hij niet werd geremd door enige achtergrond in de wijnbouw, werd de Languedoc met haar slechte imago de springplank naar zijn succes. Geholpen door twee grootheden uit Bordeaux plantte hij in het begin van de jaren zeventig een wijngaard met cabernet-sauvignon aan op een bijzondere plek in het achterland van Montpellier. Met veel gevoel voor commercie positioneerde hij zijn hooggewaardeerde wijn al snel als de duurste landwijn ter wereld. Toen andere ambitieuze wijnmakers, aangetrokken door zijn succes, ook zeer hoogwaardige wijnen begonnen te maken in dit bijzondere stukje van de Languedoc, werd er al snel gesproken over de komst van een nieuwe AOC. Guibert was hier natuurlijk een fel tegenstander van.
Moulin de Gassac
Naast de rode en witte topwijn van Mas de Daumas Gassac startte Aimé Guibert een ander project om mooie, oude wijngaarden in de streek te behouden. Veel landeigenaren verkochten hun druiven voor weinig geld aan de coöperatie en wilden met jonge aanplant hogere rendementen genereren om meer te kunnen verdienen. Aimé betaalde ze de juiste prijs, maar was alleen geïnteresseerd in druiven van oude stokken en op de juiste, duurzame wijze bewerkt. De wijnen die hij maakte werden verkocht onder de naam Moulin de Gassac.
